VIẾT LÁCH THẬT RA HƠI CỰC NHỈ?

[GÓC VIẾT LÁCH] Muốn viết thì trước hết phải đọc, và đặc biệt trong viết bài nghiên cứu thì việc đọc, tổng hợp nguồn và trình bày tổng quan tài liệu là một bước nền tảng. Riêng mình thấy thì đây nên là bước nền tảng cho tất cả các nội dung mà chúng ta viết ra/ tạo ra, chứ không chỉ nên giới hạn trong phạm vi học thuật. Bởi lẽ, mỗi thứ chúng ta chia sẻ chỉ mang giá trị khi nó được dựa trên các bằng chứng xác thực được. Điều này, đặc biệt quan trọng trong thời đại của Mạng Xã hội (social media) khi mà người dùng có quyền tại ra nội dung và người xem thì thường 'lười nhác' trong việc xác thực nội dung ấy. Mình chỉ hy vọng, khi mọi người chia sẻ điều gì đó trên mạng, hãy có ý thức tìm nguồn và có dẫn chứng. Hãy cùng đóng góp vào nền văn minh mạng.

Quay lại cách tiếp cận việc tổng hợp tài liệu, biểu đồ dưới đây phác thảo từng bước của quá trình đọc và xây dựng lập luận trong lúc đọc. Công thức này thiệt ra cũng chả phải rocket science gì khó khăn. Mình cũng đã tự chiêm nghiệm ra điều này khi bản thân mình làm nghiên cứu, chỉ là mình chưa bao giờ ngồi xuống vẽ 1 cái diagram xinh xắn như Dr. Stephen Waller vẽ dưới đây

Các nguyên tắc căn bản có thể được tóm lại như sau:

1 - Trước khi "đắm chìm" trong tài liệu thì bạn cần có 1 câu hỏi định hướng (research question) và câu trả lời giả định (hypothesis/ preliminary stance). Nếu không thì đừng trách vì sao nước biển mặn nha, chớt ngộp trong đó luôn á.

2 - Tiếp theo là đọc thôi. Mình sẽ thêm ở đây 1 bước đệm là liệt kê ra danh sách các key words quan trọng cho chủ đề khi bạn đọc để từ đó xây dựng được 1 cái sườn bao quát (conceptual framework) để từ đó bạn có cơ sở hiểu vấn đề sâu hơn

3 - Khi đọc thì bạn cần xác định luận điểm chính và lập luận của tác giả (main point & reasoning). Dạo này mình đang thử dùng NVIVO để code lại những thứ này cho dễ quản lý và tự động hóa được phần nào việc tổng hợp thông tin.

4 - Đối chiếu nguồn với ý kiến ban đầu của bạn.

+ Nguồn nào đồng tình với bạn?

+ Nguồn nào phủ nhận?

+ Bạn có thay đổi luận điểm ko?

+ Thay đổi như thế nào?

Lưu ý nhỏ: ở bước này, bạn cần có 1 bảng tổng hợp tài liệu để xây dựng bibliography về sau cũng như là tránh thất lạc

5 - Chọn lọc nguồn sử dụng và chính thức xây dựng luận điểm của bản thân về vấn đề được đưa ra.

Một số tiêu chí căn bản để chọn nguồn:

(a) tính tin cậy - Reliability

(b) tính xác thực - Validity

(c) tính liên quan - relevance

(d) tính cấp thiết - Timeliness

Mỗi bước trong quá trình này sẽ giúp rèn luyện tư duy phân tích, tư duy logic và bao quát hơn là tư duy phản biện của bạn khi tiếp cận thông tin.